80 jaar vrij zijn in Helmond
In 2024/2025 herdenken we dat Helmond tachtig jaar in vrijheid leeft. Een mijlpaal die ons herinnert aan de offers voor onze democratie en de verantwoordelijkheid om vrijheid te beschermen.
Met achttien leerlingen uit het mbo, vo en hbo werkten we aan het project ‘Tachtig jaar vrij zijn in Helmond’. Door ontmoetingen met mensen die oorlog hebben meegemaakt, hoorden zij aangrijpende levensverhalen over verlies, veerkracht en hoop. Voor de leerlingen werd het geen gewone schoolopdracht, maar een confrontatie met de realiteit van vrijheid – en wat het betekent als die vrijheid je wordt ontnomen.
Er zijn 22 verhalen opgetekend. Ze behoren tot het immaterieel erfgoed van Helmond. Deze verhalen verbinden ons met het verleden en inspireren ons om vrijheid te blijven waarderen.
Hoop in een nieuw land
Basir Dehzad vluchtte in 1992 met niets meer dan een koffer en de hoop op een beter leven naar Nederland. Zijn verhaal, dat werd gedeeld door zijn zoon Farhang Dehzad op LinkedIn, raakte tienduizenden mensen en kreeg meer dan 19.000 likes. Farhang beschreef hoe zijn ouders, beiden hoogleraren in Afghanistan, ondanks immense tegenslagen een nieuw leven opbouwden en met hun vastberadenheid een inspiratie werden voor velen. Op een zonnige, maar koude middag hadden mijn klasgenoot Jakub en ik ons voorbereid om een bijzonder interview af te nemen. Onze gesprekspartner is Basir Dehzad, een vluchteling uit Afghanistan. Zijn levensverhaal hangt samen met de lange en moeilijke geschiedenis van zijn geboorteland. Dit artikel vertelt het verhaal van Basirs reis naar vrijheid en zijn inzet voor anderen.
De oorlog in Afghanistan begon op 24 december 1979, toen de Sovjet-Unie het land binnenviel. De Russen vochten tegen de Moedjahedien, een groep islamitische strijders die zich verzette tegen hun aanwezigheid. In 1986 trokken de Sovjet-troepen zich terug, maar het land kwam niet tot rust. Er volgde een burgeroorlog tussen verschillende groepen in Afghanistan. Later, in 2001, begon de Taliban opnieuw een oorlog. Die werd veroorzaakt door de aanslagen van 11 september 2001, waarna Amerika en andere landen Afghanistan binnenvielen om de Taliban, een extremistische groepering, te bestrijden. Deze oorlog duurde twintig jaar en eindigde pas in 2021.
Basir werd geboren in Kabul, de hoofdstad van Afghanistan. Hij werkte als hoogleraar en droomde ervan ooit weer voor een klas te staan. Hij vluchtte zijn land uit om politieke redenen en om zijn gezin in veiligheid te brengen. De beslissing om te vluchten kwam na een traumatische gebeurtenis. Basir vertelt: “Er kwam een raket neer op slechts vijf meter van mijn huis. Ik stond net buiten de poort met mijn kind. Het was een moment van pure angst. Ik wist: ik moet weg.” De volgende dag maakte hij een plan om te vluchten. Hij regelde een ontsnappingsroute en vluchtte met zijn vrouw, die acht maanden zwanger was, en twee kinderen. Zijn reis verliep gelukkig zonder grote problemen. In 1992 kwam hij in Nederland aan, met slechts een koffer en de hoop op een beter leven.
In Nederland kreeg Basir hulp van twee mensen van de kerkgemeenschap, die hem steunden bij het opbouwen van zijn nieuwe leven. Hij raakte bevriend met hen, hoewel een van hen inmiddels is overleden. Basir heeft drie kinderen. Het jongste kind werd in Nederland geboren, terwijl de twee oudste, toen vier en zeven jaar oud, samen met hun moeder uit Afghanistan vluchtten. Tragisch genoeg overleed Basirs vrouw in maart 2023. Het verlies is groot, maar hij vindt kracht in zijn kinderen. Hij stimuleerde zijn kinderen om te leren. Elke maand mochten ze een boek uitkiezen om hun Nederlands te verbeteren.
Dankzij deze aanpak deden ze het goed op school. Zijn jongste haalde zelfs altijd tienen voor Nederlands en is nu muzikant. De twee oudste kinderen hebben een hoge opleiding afgerond en een mastertitel behaald. “Ik ben ontzettend trots op hen,” zegt hij.
Basir vertelt veel anekdotes. Een mooie gaat over zijn komst in Stiphout in 2023. Zijn buren protesteerden, omdat zij geen Afghaanse familie in hun buurt wilden. Na een jaar moest hij toch verhuizen naar een andere woning, maar toen protesteerden de buren weer omdat ze de familie ontzettend gezellig vonden. Zij wilden niet meer dat hij zou verhuizen. Basir en zijn familie konden dus gewoon blijven.
Basir werkt al 27 jaar, waarvan hij zeven jaar werkte bij de jeugdzorgstichting Nidos. Ook geeft Basir les aan ongeveer vijftig meisjes uit Afghanistan die niet naar school kunnen gaan. Dit doet hij voor de Global Jurist Association of Afghanistan; hierbij geeft hij ongeveer anderhalf uur per week les in politieke theorieën. Hij is politicoloog, wat betekent dat hij veel weet over politiek en hoe een samenleving werkt. Door zijn kennis begrijpt hij mensen goed en helpt hij hen een nieuw leven op te bouwen. Daarnaast is hij vrijwillig vicevoorzitter van een organisatie die Afghanen ondersteunt bij juridische zaken, zoals verblijfsvergunningen.
Basir maakt zich zorgen over hoe vluchtelingen vaak worden gezien als één grote groep, terwijl ieder van hen een uniek verhaal en een eigen gezin heeft. Hij wijst ook op problemen in het onderwijs. Kinderen van vluchtelingen worden soms onderschat en krijgen daardoor lagere schooladviezen. “Dat is niet goed,” zegt hij. “Scholen moeten uitdagender lesmateriaal bieden, zodat deze kinderen hun talenten kunnen laten zien.” Hij vindt het belangrijk dat kinderen weten dat ze alles kunnen bereiken, ongeacht hun achtergrond.
Naast zijn werk is Basir in zijn vrije tijd ook actief. Hij speelt volleybal, traint elke week en doet mee aan wedstrijden. Voor Basir betekent vrijheid dat iedereen de kans krijgt om zijn of haar talenten te ontwikkelen. “Iedereen heeft ergens aanleg voor,” zegt hij. “We moeten die mogelijkheden zien en ondersteunen.”
Het verhaal van Basir gaat over verlies, kracht en hoop. Hij verloor zijn thuisland, zijn vrouw en een deel van zijn verleden, maar vond nieuwe kracht in zijn familie en werk. Het laat zien hoe belangrijk onderwijs en een fijne gemeenschap zijn, en hoe een vader alles opoffert voor een betere toekomst voor zijn gezin. Met zijn werk, zijn leven en zijn overtuigingen inspireert Basir iedereen die hem leert kennen. Zijn reis naar vrijheid heeft niet alleen zijn eigen leven veranderd, maar ook dat van de mensen om hem heen.
In Nederland kreeg Basir hulp van twee mensen van de kerkgemeenschap, die hem steunden bij het opbouwen van zijn nieuwe leven. Hij raakte bevriend met hen, hoewel een van hen inmiddels is overleden. Basir heeft drie kinderen. Het jongste kind werd in Nederland geboren, terwijl de twee oudste, toen vier en zeven jaar oud, samen met hun moeder uit Afghanistan vluchtten. Tragisch genoeg overleed Basirs vrouw in maart 2023. Het verlies is groot, maar hij vindt kracht in zijn kinderen. Hij stimuleerde zijn kinderen om te leren. Elke maand mochten ze een boek uitkiezen om hun Nederlands te verbeteren.
Dankzij deze aanpak deden ze het goed op school. Zijn jongste haalde zelfs altijd tienen voor Nederlands en is nu muzikant. De twee oudste kinderen hebben een hoge opleiding afgerond en een mastertitel behaald. “Ik ben ontzettend trots op hen,” zegt hij.
Basir vertelt veel anekdotes. Een mooie gaat over zijn komst in Stiphout in 2023. Zijn buren protesteerden, omdat zij geen Afghaanse familie in hun buurt wilden. Na een jaar moest hij toch verhuizen naar een andere woning, maar toen protesteerden de buren weer omdat ze de familie ontzettend gezellig vonden. Zij wilden niet meer dat hij zou verhuizen. Basir en zijn familie konden dus gewoon blijven.
Basir werkt al 27 jaar, waarvan hij zeven jaar werkte bij de jeugdzorgstichting Nidos. Ook geeft Basir les aan ongeveer vijftig meisjes uit Afghanistan die niet naar school kunnen gaan. Dit doet hij voor de Global Jurist Association of Afghanistan; hierbij geeft hij ongeveer anderhalf uur per week les in politieke theorieën. Hij is politicoloog, wat betekent dat hij veel weet over politiek en hoe een samenleving werkt. Door zijn kennis begrijpt hij mensen goed en helpt hij hen een nieuw leven op te bouwen. Daarnaast is hij vrijwillig vicevoorzitter van een organisatie die Afghanen ondersteunt bij juridische zaken, zoals verblijfsvergunningen.
Basir maakt zich zorgen over hoe vluchtelingen vaak worden gezien als één grote groep, terwijl ieder van hen een uniek verhaal en een eigen gezin heeft. Hij wijst ook op problemen in het onderwijs. Kinderen van vluchtelingen worden soms onderschat en krijgen daardoor lagere schooladviezen. “Dat is niet goed,” zegt hij. “Scholen moeten uitdagender lesmateriaal bieden, zodat deze kinderen hun talenten kunnen laten zien.” Hij vindt het belangrijk dat kinderen weten dat ze alles kunnen bereiken, ongeacht hun achtergrond.
Naast zijn werk is Basir in zijn vrije tijd ook actief. Hij speelt volleybal, traint elke week en doet mee aan wedstrijden. Voor Basir betekent vrijheid dat iedereen de kans krijgt om zijn of haar talenten te ontwikkelen. “Iedereen heeft ergens aanleg voor,” zegt hij. “We moeten die mogelijkheden zien en ondersteunen.”
Het verhaal van Basir gaat over verlies, kracht en hoop. Hij verloor zijn thuisland, zijn vrouw en een deel van zijn verleden, maar vond nieuwe kracht in zijn familie en werk. Het laat zien hoe belangrijk onderwijs en een fijne gemeenschap zijn, en hoe een vader alles opoffert voor een betere toekomst voor zijn gezin. Met zijn werk, zijn leven en zijn overtuigingen inspireert Basir iedereen die hem leert kennen. Zijn reis naar vrijheid heeft niet alleen zijn eigen leven veranderd, maar ook dat van de mensen om hem heen.