80 jaar vrij zijn in Helmond
In 2024/2025 herdenken we dat Helmond tachtig jaar in vrijheid leeft. Een mijlpaal die ons herinnert aan de offers voor onze democratie en de verantwoordelijkheid om vrijheid te beschermen.
Met achttien leerlingen uit het mbo, vo en hbo werkten we aan het project ‘Tachtig jaar vrij zijn in Helmond’. Door ontmoetingen met mensen die oorlog hebben meegemaakt, hoorden zij aangrijpende levensverhalen over verlies, veerkracht en hoop. Voor de leerlingen werd het geen gewone schoolopdracht, maar een confrontatie met de realiteit van vrijheid – en wat het betekent als die vrijheid je wordt ontnomen.
Er zijn 22 verhalen opgetekend. Ze behoren tot het immaterieel erfgoed van Helmond. Deze verhalen verbinden ons met het verleden en inspireren ons om vrijheid te blijven waarderen.
Het inspirerende verhaal van Emad Rammo
Bij ons op school, Ter AA, kregen we les in Burgerschap van Emad Rammo. Tijdens een van zijn lessen vertelde hij dat hij vluchteling is, maar dat hij daar later op terug zou komen. Bij het project 80 jaar vrijheid in Helmond gaf hij ons een presentatie over zijn leven en ook een les over vrijheid. Zijn verhaal maakte diepe indruk op ons. We wilden hem graag interviewen, raakten met hem in gesprek en besloten ook zijn dochter te interviewen.
Emad Rammo is geboren en getogen in de stad Alqosh in 1961, in het noorden van Irak. Hij groeide christelijk op met zijn familie en vertelt dat Alqosh een heel fijn klimaat had. De ingrediënten voor de heerlijke gerechten kwamen rechtstreeks van de akkers in de omgeving. Hij kijkt met warmte terug op zijn jeugd. Zijn vader was leraar op de basisschool en zijn moeder zorgde thuis voor hun zeven kinderen. De feestdagen met zijn familie en de geboorte van zijn kinderen behoren tot zijn mooiste herinneringen aan die tijd. Maar er zijn ook pijnlijke herinneringen, zoals het verlies van dierbaren. Na zijn huwelijk verhuisde Emad met zijn vrouw en twee kinderen naar Bagdad, omdat hij daar als architect meer kansen zag. In Alqosh, een kleine stad, was dat niet mogelijk. Ondanks de afstand bleef hij nauw contact houden met zijn ouders en familie in Alqosh, vooral tijdens de feestdagen.
In Bagdad werkte Emad aan zijn carrière in de bouwkunde. Hij opende zijn eigen bureau en ontwikkelde daar diverse projecten. Hij heeft goede herinneringen aan de contacten die hij daar opbouwde en de geboorte van zijn jongste zoon. Maar het leven in Bagdad kende ook beperkingen. Vanwege internationale sancties mocht niemand vrij reizen buiten Irak. Het land was geïsoleerd en dit gaf Emad en zijn gezin een gevoel van onzekerheid en depressie.
In 2013 keerde Emad terug naar Irak om zijn geboortestad Alqosh te bezoeken. Hij zag hoeveel er veranderd was en voelde zich een vreemde in zijn eigen land. Het was niet mogelijk om Bagdad te bezoeken, wat hem teleurstelde. Hij had graag zijn oude projecten daar willen bekijken. Het grootste gemis blijft echter zijn familie, vrienden en netwerken uit Irak.
Het moment waarop hij in het geheim afscheid moest nemen van zijn dierbaren was een van de zwaarste uit zijn leven. De reden voor zijn vlucht lag bij politieke activiteiten van een familielid, waardoor Emad betrokken raakte bij een oppositiebeweging. Hij werd regelmatig ondervraagd door de politie en inlichtingendiensten, wat zijn leven onveilig maakte.
In 1998 besloot hij met zijn gezin te vluchten. Het regelen van paspoorten en andere veiligheidsmaatregelen kostte veel geld. De reis begon met een autorit naar Jordanië, waar hij constant bang was om gepakt te worden. Eenmaal in Jordanië vroeg hij een vakantievisum aan, waarmee ze per vliegtuig naar Nederland vluchtten.
Bij aankomst in Nederland was Emad vooral onder de indruk van de architectuur en de schone ramen, iets wat hij niet kende uit Irak. Na een maand werd hij herenigd met zijn vrouw en kinderen, wat voor hem een groot geluksmoment was.
De eerste opvang was in Ter Apel, waar ze twee nachten verbleven. Daarna werd het gezin tijdelijk ondergebracht in een hotel in Middelharnis, Zeeland. Ze hadden daar een grote kamer en een redelijke leefomgeving. Vervolgens werden ze overgeplaatst naar Eindhoven, waar de omstandigheden veel minder waren. De ruimtes waren klein en de toiletten vies. Uiteindelijk belandde het gezin in Bergen, Noord-Holland. Daar kregen ze een appartement met meer privacy en een basisschool in de buurt. In Bergen begon Emad met het leren van de taal, het doen van vrijwilligerswerk doen en het opbouwen van een sociaal netwerk. Een goede vriend, Ton, hielp hen enorm bij het opbouwen van hun leven in Nederland. Emad startte ook een studie in Eindhoven, wat hij beschouwt als een cruciaal keerpunt in zijn leven.
Toen het gezin verhuisde naar Beek en Donk, kregen ze op hun eerste dag een brief met de verblijfsvergunning. Dit moment was een van de gelukkigste van hun leven. Na verloop van tijd verhuisden ze naar Nuenen, waar Emad zijn studie Bouwkunde met succes afrondde. Hij kreeg echter geen baan als architect, ondanks zijn inspanningen en diploma. Daarom besloot hij zich om te scholen en als docent Bouwkunde aan de slag te gaan bij ROC Tilburg. Hoewel het niet zijn oorspronkelijke droom was, genoot hij van het contact met studenten en collega’s.
Later maakte Emad de overstap naar het vak Burgerschap, een keuze die voortkwam uit zijn eigen ervaringen en passie om mensen te inspireren. Hij vertelt dat het lesgeven in Burgerschap een uitdaging is, maar ook enorm bevredigend. Vandaag de dag woont Emad samen met zijn vrouw in Brandevoort. Hij werkt nog steeds als docent Burgerschap bij Ter AA, een rol die hij met veel enthousiasme vervult. Daarnaast doet hij vrijwilligerswerk bij Humanitas in Helmond en hoopt hij na zijn werkzame leven nog meer te kunnen bijdragen aan de samenleving die hem zoveel kansen heeft gegeven.
Voor Emad is vrijheid een gevoel. Hij voelde dit voor het eerst toen hij de grens naar Jordanië overstak. “In vrijheid ben je echt een mens,” zegt hij. Volgens Emad wordt je menselijkheid afgenomen als je in onvrijheid leeft. Door de vrijheid die hij in Nederland heeft gekregen, heeft hij een nieuw leven kunnen opbouwen. Het heeft hem creativiteit en stabiliteit gebracht, waardoor hij zoveel heeft kunnen bereiken.
In 2013 keerde Emad terug naar Irak om zijn geboortestad Alqosh te bezoeken. Hij zag hoeveel er veranderd was en voelde zich een vreemde in zijn eigen land. Het was niet mogelijk om Bagdad te bezoeken, wat hem teleurstelde. Hij had graag zijn oude projecten daar willen bekijken. Het grootste gemis blijft echter zijn familie, vrienden en netwerken uit Irak.
Het moment waarop hij in het geheim afscheid moest nemen van zijn dierbaren was een van de zwaarste uit zijn leven. De reden voor zijn vlucht lag bij politieke activiteiten van een familielid, waardoor Emad betrokken raakte bij een oppositiebeweging. Hij werd regelmatig ondervraagd door de politie en inlichtingendiensten, wat zijn leven onveilig maakte.
In 1998 besloot hij met zijn gezin te vluchten. Het regelen van paspoorten en andere veiligheidsmaatregelen kostte veel geld. De reis begon met een autorit naar Jordanië, waar hij constant bang was om gepakt te worden. Eenmaal in Jordanië vroeg hij een vakantievisum aan, waarmee ze per vliegtuig naar Nederland vluchtten.
Bij aankomst in Nederland was Emad vooral onder de indruk van de architectuur en de schone ramen, iets wat hij niet kende uit Irak. Na een maand werd hij herenigd met zijn vrouw en kinderen, wat voor hem een groot geluksmoment was.
De eerste opvang was in Ter Apel, waar ze twee nachten verbleven. Daarna werd het gezin tijdelijk ondergebracht in een hotel in Middelharnis, Zeeland. Ze hadden daar een grote kamer en een redelijke leefomgeving. Vervolgens werden ze overgeplaatst naar Eindhoven, waar de omstandigheden veel minder waren. De ruimtes waren klein en de toiletten vies. Uiteindelijk belandde het gezin in Bergen, Noord-Holland. Daar kregen ze een appartement met meer privacy en een basisschool in de buurt. In Bergen begon Emad met het leren van de taal, het doen van vrijwilligerswerk doen en het opbouwen van een sociaal netwerk. Een goede vriend, Ton, hielp hen enorm bij het opbouwen van hun leven in Nederland. Emad startte ook een studie in Eindhoven, wat hij beschouwt als een cruciaal keerpunt in zijn leven.
Toen het gezin verhuisde naar Beek en Donk, kregen ze op hun eerste dag een brief met de verblijfsvergunning. Dit moment was een van de gelukkigste van hun leven. Na verloop van tijd verhuisden ze naar Nuenen, waar Emad zijn studie Bouwkunde met succes afrondde. Hij kreeg echter geen baan als architect, ondanks zijn inspanningen en diploma. Daarom besloot hij zich om te scholen en als docent Bouwkunde aan de slag te gaan bij ROC Tilburg. Hoewel het niet zijn oorspronkelijke droom was, genoot hij van het contact met studenten en collega’s.
Later maakte Emad de overstap naar het vak Burgerschap, een keuze die voortkwam uit zijn eigen ervaringen en passie om mensen te inspireren. Hij vertelt dat het lesgeven in Burgerschap een uitdaging is, maar ook enorm bevredigend. Vandaag de dag woont Emad samen met zijn vrouw in Brandevoort. Hij werkt nog steeds als docent Burgerschap bij Ter AA, een rol die hij met veel enthousiasme vervult. Daarnaast doet hij vrijwilligerswerk bij Humanitas in Helmond en hoopt hij na zijn werkzame leven nog meer te kunnen bijdragen aan de samenleving die hem zoveel kansen heeft gegeven.
Voor Emad is vrijheid een gevoel. Hij voelde dit voor het eerst toen hij de grens naar Jordanië overstak. “In vrijheid ben je echt een mens,” zegt hij. Volgens Emad wordt je menselijkheid afgenomen als je in onvrijheid leeft. Door de vrijheid die hij in Nederland heeft gekregen, heeft hij een nieuw leven kunnen opbouwen. Het heeft hem creativiteit en stabiliteit gebracht, waardoor hij zoveel heeft kunnen bereiken.