80 jaar vrij zijn in Helmond
In 2024/2025 herdenken we dat Helmond tachtig jaar in vrijheid leeft. Een mijlpaal die ons herinnert aan de offers voor onze democratie en de verantwoordelijkheid om vrijheid te beschermen.
Met achttien leerlingen uit het mbo, vo en hbo werkten we aan het project ‘Tachtig jaar vrij zijn in Helmond’. Door ontmoetingen met mensen die oorlog hebben meegemaakt, hoorden zij aangrijpende levensverhalen over verlies, veerkracht en hoop. Voor de leerlingen werd het geen gewone schoolopdracht, maar een confrontatie met de realiteit van vrijheid – en wat het betekent als die vrijheid je wordt ontnomen.
Er zijn 22 verhalen opgetekend. Ze behoren tot het immaterieel erfgoed van Helmond. Deze verhalen verbinden ons met het verleden en inspireren ons om vrijheid te blijven waarderen.
Een nieuw thuis in Nederland
Max Masoud is net de 50 gepasseerd. Jarenlang woonde hij in Helmond, maar sinds hij getrouwd is, heeft hij een eigen stek in Eindhoven. Hij werkt bij een bedrijf op het industrieterrein en is sportief. Vaak is hij in de sportschool te vinden en hij loopt hard. In de zomer fietst hij naar zijn werk. Hij is super dankbaar dat hij zijn vrouw heeft ontmoet. Max woont nu al ruim 25 jaar in Nederland.
In Afghanistan wilde hij architect worden. Maar toen hij in Nederland aankwam, was dat een heel ander verhaal. “Door de taalbarrière was het moeilijk om werk te vinden. Engels vond ik makkelijk, maar Nederlands was een grote uitdaging.” Toch wilde hij zo snel mogelijk aan de slag. “Ik wilde niet pas op mijn veertigste beginnen met werken in Nederland. Architectuurstudies duren erg lang, en dat zag ik niet zitten.” Via via hoorde hij over grafische vormgeving. Dit wekte zijn interesse, en inmiddels werkt hij al jarenlang met veel plezier in dit vak. Maar Max heeft ook een indrukwekkend achtergrondverhaal.
Max is een vluchteling uit Afghanistan. Hij is geboren en getogen in de hoofdstad Kabul, in de provincie Ningarhar. Op 18-jarige leeftijd vluchtte hij uit Afghanistan en liet hij zijn familie achter. “In 1991 begon ik met studeren, maar toen brak de oorlog uit. De Taliban viel Kabul binnen, en ik moest vluchten.” Hij ging eerst naar Rusland, naar Moskou om precies te zijn, waar hij ongeveer acht jaar verbleef. “In 1998 keerde ik terug naar Afghanistan om te zien of de situatie verbeterd was.” Hij woonde er een jaar, maar merkte al snel dat het onder deze omstandigheden onmogelijk was om een toekomst op te bouwen. Daarom vertrok hij opnieuw. “Ik pakte mijn spullen en ging naar Pakistan, waar ik ongeveer twee weken verbleef.” Vanuit daar reisde hij door naar Turkije en vervolgens naar Nederland.
Max maakte de hele reis alleen. Tijdens zijn vlucht van Afghanistan naar Moskou verloor hij zijn vader en broertje door de oorlog. “Mijn moeder was nog bij me, maar uiteindelijk moest ik haar achterlaten bij mijn oom. Een hartverscheurende beslissing, maar ik zag geen andere uitweg.” Het leven onder het nieuwe regime was ondraaglijk, en hij besloot te vertrekken – niet alleen voor zichzelf, maar ook om zijn familie later een betere toekomst te kunnen bieden. Uiteindelijk vluchtten zijn moeder en ooms ook. Anderhalf jaar na zijn vertrek kwamen zij in Pakistan terecht.
In Moskou voelde hij zich niet alleen. “Er waren veel andere vluchtelingen waar ik contact mee had. We spraken over werken en hoe we konden overleven, bijvoorbeeld door spullen te verkopen op de markt.” Toch was het in Moskou niet makkelijk om een verblijfsvergunning te krijgen. “Ik kreeg een tijdelijke vergunning, maar het proces was zwaar. De autoriteiten onderzochten onder andere mijn inkomsten en andere persoonlijke zaken.”
Max herinnert zich veel van zijn tijd in Afghanistan. “Mijn lagere schooltijd was zorgeloos, zonder zichtbare politieke problemen. Pas toen ik ging studeren, besefte ik hoe de wereld echt in elkaar zat.” Het was een moeilijke periode. “Je mist iedereen met wie je op school hebt gezeten en wordt geconfronteerd met een harde realiteit.”
Als vluchteling merkte hij enorme verschillen tussen landen. Hij vertelt: “Als je vlucht, is dat moeilijk, want ik vlucht wel, maar het land gaat niet mee.” Hij onderscheidt drie soorten migranten: toeristen, internationale studenten en vluchtelingen. Zijn advies is: “Als je in je hart rustig blijft, kun je alles ontdekken wat je wilt. Maar als je niet rustig bent, denk je alleen maar aan werken en geld. Dan ben je verplicht iets te doen om je hart rust te geven.”
Sinds hij in Nederland is, is hij nooit meer teruggegaan naar Afghanistan. “Ik kon geen veilige manier vinden om erheen te reizen, en ik voelde ook geen noodzaak.” Zijn moeder en ooms keerden ooit terug om zaken rondom een huis te regelen, maar zijn moeder kwam in 1997 om het leven bij een raketaanval in Kabul. “Dit versterkte mijn beslissing om niet terug te gaan naar een plek waar zoveel verschrikkelijke dingen waren gebeurd.”
Zijn vader en broer vond hij later terug in Nederland. Dat was een heel speciaal moment. Max heeft op verschillende manieren gereisd. “Toen ik vluchtte uit Kabul, zat ik verstopt tussen uien in een vrachtwagen. Tijdens controles moest ik me goed verbergen om niet ontdekt en teruggestuurd te worden.”
Een spannende ervaring, maar omdat hij jong was, dacht hij niet altijd aan de risico’s. “Ik bleef positief en probeerde niet te veel te piekeren.” Het moeilijkste van zijn vlucht was de constante angst om gepakt te worden. “Of ik nu in een bus of een vliegtuig zat, die angst bleef me achtervolgen.” De mate van angst hing af van het land waar hij zich bevond. “Toen ik in Nederland aankwam, voelde ik een deel van zijn zorgen van me afglijden. Hier hoefde ik niet bang te zijn voor smokkelaars of corrupte autoriteiten.”
Toch voelde hij zich bij aankomst in Nederland leeg. “Ik had niets: geen paspoort, geen werk en geen huis.” Hij werkte hard om zijn leven weer op te bouwen. “Ik greep elke kans aan om vooruit te komen.” Inmiddels is hij een ervaren grafisch vormgever, een vak dat hij met veel passie uitoefent. “Ik ben ontzettend blij met het bedrijf werk ik al sinds 2008 werk.”
Voor Max betekent vrijheid dat je je eigen normen en waarden goed kunt begrijpen en naleven. “Jezelf kennen is de sleutel tot een vrij leven met betekenis. Na jaren van onzekerheid en strijd heb ik in Nederland een plek gevonden waar ik mezelf thuis voel – en waar ik kan doen wat ik het liefste doe.”
Max maakte de hele reis alleen. Tijdens zijn vlucht van Afghanistan naar Moskou verloor hij zijn vader en broertje door de oorlog. “Mijn moeder was nog bij me, maar uiteindelijk moest ik haar achterlaten bij mijn oom. Een hartverscheurende beslissing, maar ik zag geen andere uitweg.” Het leven onder het nieuwe regime was ondraaglijk, en hij besloot te vertrekken – niet alleen voor zichzelf, maar ook om zijn familie later een betere toekomst te kunnen bieden. Uiteindelijk vluchtten zijn moeder en ooms ook. Anderhalf jaar na zijn vertrek kwamen zij in Pakistan terecht.
In Moskou voelde hij zich niet alleen. “Er waren veel andere vluchtelingen waar ik contact mee had. We spraken over werken en hoe we konden overleven, bijvoorbeeld door spullen te verkopen op de markt.” Toch was het in Moskou niet makkelijk om een verblijfsvergunning te krijgen. “Ik kreeg een tijdelijke vergunning, maar het proces was zwaar. De autoriteiten onderzochten onder andere mijn inkomsten en andere persoonlijke zaken.”
Max herinnert zich veel van zijn tijd in Afghanistan. “Mijn lagere schooltijd was zorgeloos, zonder zichtbare politieke problemen. Pas toen ik ging studeren, besefte ik hoe de wereld echt in elkaar zat.” Het was een moeilijke periode. “Je mist iedereen met wie je op school hebt gezeten en wordt geconfronteerd met een harde realiteit.”
Als vluchteling merkte hij enorme verschillen tussen landen. Hij vertelt: “Als je vlucht, is dat moeilijk, want ik vlucht wel, maar het land gaat niet mee.” Hij onderscheidt drie soorten migranten: toeristen, internationale studenten en vluchtelingen. Zijn advies is: “Als je in je hart rustig blijft, kun je alles ontdekken wat je wilt. Maar als je niet rustig bent, denk je alleen maar aan werken en geld. Dan ben je verplicht iets te doen om je hart rust te geven.”
Sinds hij in Nederland is, is hij nooit meer teruggegaan naar Afghanistan. “Ik kon geen veilige manier vinden om erheen te reizen, en ik voelde ook geen noodzaak.” Zijn moeder en ooms keerden ooit terug om zaken rondom een huis te regelen, maar zijn moeder kwam in 1997 om het leven bij een raketaanval in Kabul. “Dit versterkte mijn beslissing om niet terug te gaan naar een plek waar zoveel verschrikkelijke dingen waren gebeurd.”
Zijn vader en broer vond hij later terug in Nederland. Dat was een heel speciaal moment. Max heeft op verschillende manieren gereisd. “Toen ik vluchtte uit Kabul, zat ik verstopt tussen uien in een vrachtwagen. Tijdens controles moest ik me goed verbergen om niet ontdekt en teruggestuurd te worden.”
Een spannende ervaring, maar omdat hij jong was, dacht hij niet altijd aan de risico’s. “Ik bleef positief en probeerde niet te veel te piekeren.” Het moeilijkste van zijn vlucht was de constante angst om gepakt te worden. “Of ik nu in een bus of een vliegtuig zat, die angst bleef me achtervolgen.” De mate van angst hing af van het land waar hij zich bevond. “Toen ik in Nederland aankwam, voelde ik een deel van zijn zorgen van me afglijden. Hier hoefde ik niet bang te zijn voor smokkelaars of corrupte autoriteiten.”
Toch voelde hij zich bij aankomst in Nederland leeg. “Ik had niets: geen paspoort, geen werk en geen huis.” Hij werkte hard om zijn leven weer op te bouwen. “Ik greep elke kans aan om vooruit te komen.” Inmiddels is hij een ervaren grafisch vormgever, een vak dat hij met veel passie uitoefent. “Ik ben ontzettend blij met het bedrijf werk ik al sinds 2008 werk.”
Voor Max betekent vrijheid dat je je eigen normen en waarden goed kunt begrijpen en naleven. “Jezelf kennen is de sleutel tot een vrij leven met betekenis. Na jaren van onzekerheid en strijd heb ik in Nederland een plek gevonden waar ik mezelf thuis voel – en waar ik kan doen wat ik het liefste doe.”