80 jaar vrij zijn in Helmond
In 2024/2025 herdenken we dat Helmond tachtig jaar in vrijheid leeft. Een mijlpaal die ons herinnert aan de offers voor onze democratie en de verantwoordelijkheid om vrijheid te beschermen.
Met achttien leerlingen uit het mbo, vo en hbo werkten we aan het project ‘Tachtig jaar vrij zijn in Helmond’. Door ontmoetingen met mensen die oorlog hebben meegemaakt, hoorden zij aangrijpende levensverhalen over verlies, veerkracht en hoop. Voor de leerlingen werd het geen gewone schoolopdracht, maar een confrontatie met de realiteit van vrijheid – en wat het betekent als die vrijheid je wordt ontnomen.
Er zijn 22 verhalen opgetekend. Ze behoren tot het immaterieel erfgoed van Helmond. Deze verhalen verbinden ons met het verleden en inspireren ons om vrijheid te blijven waarderen.
Syrische arts vindt in Helmond een nieuw begin
Van jongs af aan had Micheil (29) een droom: arts worden. Geïnspireerd door de zorgsector in zijn thuisland Syrië wist hij al vroeg dat hij mensen wilde helpen. “Het gevoel dat ik iets voor iemand anders kan betekenen, is altijd al mijn motivatie geweest,” vertelt Micheil aan het begin van het interview. Nu, twee jaar na zijn aankomst in Nederland, heeft hij zijn eigen plek gevonden en werkt hij als arts-assistent op de intensive care van het Elkerliek Ziekenhuis in Helmond. Zijn reis naar Nederland was echter niet vanzelfsprekend. Micheil groeide op in Aleppo, een grote stad in Syrië, die zwaar werd getroffen door de oorlog tussen de Syrische regering en oppositiegroepen. Het conflict begon in 2011, maar tussen 2012 en 2016 werd Aleppo het toneel van hevige gevechten. Micheil wist niet beter dan dat oorlog deel uitmaakte van zijn dagelijks leven. Hij leerde omgaan met gevaar, met het geluid van explosies op de achtergrond en met de voortdurende dreiging die de stad in haar greep hield. Voor veel inwoners betekende de oorlog dat ze moesten vluchten.
Zijn familie verliet Syrië al in 2017, omdat het voor vrouwen destijds nog gevaarlijker was, vooral met de opkomst van ISIS. Toch bleef Micheil zelf achter. In Syrië is het gebruikelijk om na het behalen van een studie zo snel mogelijk een leven op te bouwen en werk te zoeken. Hij wilde zijn opleiding afmaken voordat hij een beslissing nam over zijn toekomst. Maar uiteindelijk ging het niet meer en besloot hij drie jaar later alsnog te vluchten naar Nederland. Zijn ouders hadden destijds een moeilijke reis achter de rug. Ze waren een van de eersten in de familie die Syrië verlieten en de route naar Nederland was onzeker en gevaarlijk. Bij aankomst kregen ze te maken met ingewikkelde procedures voor een verblijfsvergunning. In Nederland bestaan er regels voor gezinshereniging, waardoor vluchtelingen in bepaalde gevallen sneller hun familieleden kunnen laten overkomen. Dit maakte het proces voor Micheil iets eenvoudiger, al bleef het een moeilijk traject. Voor veel vluchtelingen betekent de aankomst in een nieuw land niet alleen het vinden van veiligheid, maar ook het leren omgaan met cultuurverschillen. Ook Micheil liep hier tegenaan. Hij vertelt: “Ik vond het lastig om alles te begrijpen, zoals het feit dat er overal onbeperkt water beschikbaar is of dat er gewoon internet in treinen is.”
Daarnaast viel het hem op hoe groot het verschil in religiositeit is tussen Nederland en Syrië. Micheil groeide op in een christelijk gezin en zijn geloof speelde een belangrijke rol in zijn leven. In Nederland merkte hij dat religie voor veel mensen een minder prominente plek inneemt, en dat was wennen. Ook onderwerpen zoals homoseksualiteit waren voor hem in het begin ingewikkeld om over te praten. “In Syrië werd het niet geaccepteerd, terwijl het hier juist zo vanzelfsprekend is dat iedereen zichzelf mag zijn. Dat was een groot verschil, en ik moest leren hoe ik daarmee omging.” Ook is er de taalbarrière. “Het leren van Nederlands vond ik echt moeilijk,” vertelt hij. “Dat kwam mede doordat er hier zoveel Engels wordt gesproken.” Toch gaf hij niet op. Met de hulp van een taalmaatje kreeg hij niet alleen grip op de taal, maar ook op het leven in Nederland. Zijn taalmaatje hielp hem bij alledaagse dingen, introduceerde hem bij nieuwe mensen en gaf hem het gevoel dat hij niet alleen stond in dit proces. Micheil wist altijd al dat hij arts wilde worden. “Ik vond het helpen van mensen altijd een mooi idee,” legt hij uit. Maar de oorlog in Syrië beperkte de mogelijkheden voor veel jongeren.
“Er was weinig keuze in beroepen, en de zorg was een sector waarin altijd mensen nodig waren.” Voordat hij in de zorg kon werken, moest hij in Nederland opnieuw een weg vinden. Om zijn studie te kunnen betalen, werkte hij eerst twee jaar bij ASML. Daarna begon hij als arts-assistent op de IC in het Elkerliek Ziekenhuis in Helmond. Toch twijfelde hij in het begin of hij wel de juiste keuze had gemaakt. “In Nederland had ik opeens veel meer mogelijkheden. In Syrië lag je toekomst vast: je voltooide je studie en ging meteen aan het werk. Hier moest ik wennen aan de vrijheid om echt te kiezen.” Toch kijkt hij nu met tevredenheid naar zijn beslissing. “De sfeer in het ziekenhuis is heel fijn. Collega’s begrijpen het als ik een fout maak, want ze weten dat ik mijn best doe om de taal te leren en me aan te passen aan een nieuwe omgeving,” zegt hij. Vrijheid is een begrip dat voor Micheil veel betekent. “Voor mij betekent vrijheid dat je zelf keuzes mag maken, zonder het gevoel dat angst een rol speelt.” In Nederland heeft hij dat gevoel gevonden. “Ik kan mijn droom volgen, ik heb de ruimte om te leven zoals ik wil.” Of hij ooit terugkeert naar Syrië, weet hij nog niet. “Syrië is niet meer zoals het was… Is het eigenlijk nog wel een land?” vraagt hij zich hardop af. Eén boodschap wil hij mensen in Nederland graag meegeven: “Wat mensen hier in Nederland hebben, is een droom voor vluchtelingen.”
Zijn familie verliet Syrië al in 2017, omdat het voor vrouwen destijds nog gevaarlijker was, vooral met de opkomst van ISIS. Toch bleef Micheil zelf achter. In Syrië is het gebruikelijk om na het behalen van een studie zo snel mogelijk een leven op te bouwen en werk te zoeken. Hij wilde zijn opleiding afmaken voordat hij een beslissing nam over zijn toekomst. Maar uiteindelijk ging het niet meer en besloot hij drie jaar later alsnog te vluchten naar Nederland. Zijn ouders hadden destijds een moeilijke reis achter de rug. Ze waren een van de eersten in de familie die Syrië verlieten en de route naar Nederland was onzeker en gevaarlijk. Bij aankomst kregen ze te maken met ingewikkelde procedures voor een verblijfsvergunning. In Nederland bestaan er regels voor gezinshereniging, waardoor vluchtelingen in bepaalde gevallen sneller hun familieleden kunnen laten overkomen. Dit maakte het proces voor Micheil iets eenvoudiger, al bleef het een moeilijk traject. Voor veel vluchtelingen betekent de aankomst in een nieuw land niet alleen het vinden van veiligheid, maar ook het leren omgaan met cultuurverschillen. Ook Micheil liep hier tegenaan. Hij vertelt: “Ik vond het lastig om alles te begrijpen, zoals het feit dat er overal onbeperkt water beschikbaar is of dat er gewoon internet in treinen is.”
Daarnaast viel het hem op hoe groot het verschil in religiositeit is tussen Nederland en Syrië. Micheil groeide op in een christelijk gezin en zijn geloof speelde een belangrijke rol in zijn leven. In Nederland merkte hij dat religie voor veel mensen een minder prominente plek inneemt, en dat was wennen. Ook onderwerpen zoals homoseksualiteit waren voor hem in het begin ingewikkeld om over te praten. “In Syrië werd het niet geaccepteerd, terwijl het hier juist zo vanzelfsprekend is dat iedereen zichzelf mag zijn. Dat was een groot verschil, en ik moest leren hoe ik daarmee omging.” Ook is er de taalbarrière. “Het leren van Nederlands vond ik echt moeilijk,” vertelt hij. “Dat kwam mede doordat er hier zoveel Engels wordt gesproken.” Toch gaf hij niet op. Met de hulp van een taalmaatje kreeg hij niet alleen grip op de taal, maar ook op het leven in Nederland. Zijn taalmaatje hielp hem bij alledaagse dingen, introduceerde hem bij nieuwe mensen en gaf hem het gevoel dat hij niet alleen stond in dit proces. Micheil wist altijd al dat hij arts wilde worden. “Ik vond het helpen van mensen altijd een mooi idee,” legt hij uit. Maar de oorlog in Syrië beperkte de mogelijkheden voor veel jongeren.
“Er was weinig keuze in beroepen, en de zorg was een sector waarin altijd mensen nodig waren.” Voordat hij in de zorg kon werken, moest hij in Nederland opnieuw een weg vinden. Om zijn studie te kunnen betalen, werkte hij eerst twee jaar bij ASML. Daarna begon hij als arts-assistent op de IC in het Elkerliek Ziekenhuis in Helmond. Toch twijfelde hij in het begin of hij wel de juiste keuze had gemaakt. “In Nederland had ik opeens veel meer mogelijkheden. In Syrië lag je toekomst vast: je voltooide je studie en ging meteen aan het werk. Hier moest ik wennen aan de vrijheid om echt te kiezen.” Toch kijkt hij nu met tevredenheid naar zijn beslissing. “De sfeer in het ziekenhuis is heel fijn. Collega’s begrijpen het als ik een fout maak, want ze weten dat ik mijn best doe om de taal te leren en me aan te passen aan een nieuwe omgeving,” zegt hij. Vrijheid is een begrip dat voor Micheil veel betekent. “Voor mij betekent vrijheid dat je zelf keuzes mag maken, zonder het gevoel dat angst een rol speelt.” In Nederland heeft hij dat gevoel gevonden. “Ik kan mijn droom volgen, ik heb de ruimte om te leven zoals ik wil.” Of hij ooit terugkeert naar Syrië, weet hij nog niet. “Syrië is niet meer zoals het was… Is het eigenlijk nog wel een land?” vraagt hij zich hardop af. Eén boodschap wil hij mensen in Nederland graag meegeven: “Wat mensen hier in Nederland hebben, is een droom voor vluchtelingen.”