80 jaar vrij zijn in Helmond
In 2024/2025 herdenken we dat Helmond tachtig jaar in vrijheid leeft. Een mijlpaal die ons herinnert aan de offers voor onze democratie en de verantwoordelijkheid om vrijheid te beschermen.
Met achttien leerlingen uit het mbo, vo en hbo werkten we aan het project ‘Tachtig jaar vrij zijn in Helmond’. Door ontmoetingen met mensen die oorlog hebben meegemaakt, hoorden zij aangrijpende levensverhalen over verlies, veerkracht en hoop. Voor de leerlingen werd het geen gewone schoolopdracht, maar een confrontatie met de realiteit van vrijheid – en wat het betekent als die vrijheid je wordt ontnomen.
Er zijn 22 verhalen opgetekend. Ze behoren tot het immaterieel erfgoed van Helmond. Deze verhalen verbinden ons met het verleden en inspireren ons om vrijheid te blijven waarderen.
Een verhaal over leven in vrijheid
Op een warme dag in Can Tho, op 29 augustus 1975, werd Dep geboren. Can Tho, een stad aan de vruchtbare oevers van de Mekong, stond bekend om zijn drijvende markten en bruisende rivieren. Voor Deps familie, die hun leven doorbrachten op een transportboot, was deze rivier niet alleen een bron van inkomsten, maar ook hun thuis. De boot, gevuld met meloenen en andere gewassen, was een veilige plek in een tijd van onzekerheid. “Ik ben echt een schipperskind,” zegt Dep, al heeft ze weinig bewuste herinneringen aan deze periode.
Maar het rustige leven op de Mekong werd wreed verstoord door de Rode Khmer, het meedogenloze regime dat naast Cambodja ook Vietnam bedreigde. Chau Doc, aan de grens, werd in december 1978 het toneel van chaos en geweld. Deps ouders, die al eerder de spanningen hadden gevoeld, wisten dat ze moesten vluchten om hun gezin te beschermen. Haar ouders besloten alles achter te laten en de familie aan boord van een kleine boot naar een onzekere toekomst te leiden.
In februari 1979 begon de reis die het leven van Dep en haar familie voorgoed zou veranderen. Zonder duidelijke bestemming voeren ze de Aziatische zee op, hun boot gevuld met angst, hoop en een verlangen naar veiligheid. Na weken van spanning en ontberingen kwamen ze aan op Pulau Bidong, een vluchtelingenkamp in Maleisië. Het kamp was een toevluchtsoord, maar ook een harde realiteit. Het dagelijks leven was zwaar, met beperkte middelen en een toekomst die verre van zeker was. Voor Deps moeder was de situatie extra zwaar, want ze was zwanger van Deps zusje. Ondanks alles hield de familie hoop, gesteund door organisaties zoals het Rode Kruis en de UNHCR. In november 1979 kwam eindelijk het verlossende woord: Nederland bood hun een nieuw thuis.
De familie arriveerde per vliegtuig in Nederland, waar ze werden ondergebracht in Urk, een vissersdorp aan het IJsselmeer. Het water, dat zo’n grote rol had gespeeld in hun leven, bood vertrouwen. Maar de overgang naar een nieuwe cultuur was niet eenvoudig. Dep, nog een jong meisje, moest een nieuwe taal leren en zich aanpassen aan een heel andere manier van leven.
In Urk kwam de familie terecht in een zeer christelijke omgeving. Dep herinnert zich dat haar school sterk religieus was, en dat leraren en medeleerlingen probeerden haar en haar familie het christelijke geloof bij te brengen. “Dat vond ik als kind niet raar, maar nu ik ouder ben wel,” zegt Dep. “Op een leeftijd waarop je nog zo kwetsbaar bent, voelde dat vreemd en een beetje dwingend.” Hoewel het haar verbaasde, heeft ze het nooit als vijandig ervaren. Het was eerder een cultuurverschil dat ze pas later volledig begreep. Toch ontdekte Dep op school iets belangrijks: haar liefde voor leren en de inspiratie die een goede leraar kan bieden. Eén lerares op de basisschool in Urk speelde een belangrijke rol in haar ontwikkeling. Zij moedigde haar aan en gaf haar het vertrouwen dat ze een toekomst kon opbouwen, ondanks de uitdagingen. “Zij liet me zien dat ik er mocht zijn,” vertelt ze. Dit was het begin van haar droom om zelf leraar te worden.
Na hun tijd in Urk verhuisde de familie meerdere keren, van Bergen op Zoom naar Eindhoven, Weert, Helmond en Mierlo. Elk nieuw huis bracht nieuwe uitdagingen, maar ook nieuwe kansen. Uiteindelijk vond Dep haar thuis in Helmond, waar ze nu al negentien jaar woont. Toch bleef ze de zee missen. “Het zit in mijn bloed,” zegt ze. “Ik zoek het water altijd op.” Ondanks de vele verhuizingen bleef Dep hard werken om haar dromen waar te maken. Ze studeerde en werd uiteindelijk leraar, een beroep dat haar in staat stelde anderen te helpen en te inspireren. Voor Dep is lesgeven meer dan een baan; het is een manier om haar ervaringen door te geven en kinderen te helpen hun mogelijkheden te ontdekken. In Nederland vond Dep de vrijheid waar haar familie naar had gezocht.
“Hier kun je je mening geven zonder angst,” zegt ze. Ze waardeert de duidelijke regels en wetten, die voor iedereen gelden. Dit staat in sterk contrast met Vietnam, waar corruptie en connecties vaak belangrijker zijn dan talent. “In Vietnam kun je studeren wat je wilt, maar zonder de juiste contacten kom je nergens,” legt ze uit. Voor haar ouders was deze vrijheid een verlichting, maar ook een bron van gemengde gevoelens. “Het is een geluk om hier te zijn, maar we hebben zoveel achtergelaten,” gaf haar vader toe. Ze missen niet alleen hun land, maar ook de warmte van de gemeenschap waarin ze waren opgegroeid. Hun familie en vrienden die moesten achterlaten waren altijd in hun gedachten.
Dep zet zich actief in voor vluchtelingen en werkt ook met vrijwilligersorganisaties om hen te ondersteunen. Als ambassadrice zet ze zich in voor BeBizzy, een verzamel- en uitgiftepunt van (kinder)kleding, speelgoed en kleine inventaris. Ook is het een ontmoetingsplek voor mensen in sociale isolatie. Ze organiseert workshops en biedt begeleiding, waarbij ze haar eigen ervaringen gebruikt om anderen hoop te geven. Voor haar is dit werk niet alleen een manier om iets terug te geven, maar ook een manier om bij te dragen aan een betere toekomst. Hoewel Dep nu een leven heeft opgebouwd in Helmond, blijft de zee belangrijk deel van haar. “De zee is voor mij een symbool voor vrijheid,” zegt ze. “Het is een herinnering aan waar ik vandaan kom en hoe ver ik ben gekomen.” Voor haar ouders herinnert de zee aan de rivieren van Vietnam, de boten die hun thuis waren, en de moed die ze nodig hadden om hun familie in veiligheid te brengen. De zee draagt de herinneringen van hun reis en de hoop op een betere toekomst.
Dep gelooft dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. “Het is een geschenk, maar ook een verantwoordelijkheid,” zegt ze. Ze moedigt anderen aan om hun kansen te benutten en respectvol met elkaar om te gaan. Haar leven laat zien wat er mogelijk is met veerkracht, doorzettingsvermogen en een beetje hulp onderweg. Haar reis, van de Mekong tot Helmond, laat zien dat zelfs in de moeilijkste omstandigheden hoop en menselijkheid kunnen overwinnen. Terwijl Dep vooruitkijkt, koestert ze de verbinding met haar verleden.
De familie arriveerde per vliegtuig in Nederland, waar ze werden ondergebracht in Urk, een vissersdorp aan het IJsselmeer. Het water, dat zo’n grote rol had gespeeld in hun leven, bood vertrouwen. Maar de overgang naar een nieuwe cultuur was niet eenvoudig. Dep, nog een jong meisje, moest een nieuwe taal leren en zich aanpassen aan een heel andere manier van leven.
In Urk kwam de familie terecht in een zeer christelijke omgeving. Dep herinnert zich dat haar school sterk religieus was, en dat leraren en medeleerlingen probeerden haar en haar familie het christelijke geloof bij te brengen. “Dat vond ik als kind niet raar, maar nu ik ouder ben wel,” zegt Dep. “Op een leeftijd waarop je nog zo kwetsbaar bent, voelde dat vreemd en een beetje dwingend.” Hoewel het haar verbaasde, heeft ze het nooit als vijandig ervaren. Het was eerder een cultuurverschil dat ze pas later volledig begreep. Toch ontdekte Dep op school iets belangrijks: haar liefde voor leren en de inspiratie die een goede leraar kan bieden. Eén lerares op de basisschool in Urk speelde een belangrijke rol in haar ontwikkeling. Zij moedigde haar aan en gaf haar het vertrouwen dat ze een toekomst kon opbouwen, ondanks de uitdagingen. “Zij liet me zien dat ik er mocht zijn,” vertelt ze. Dit was het begin van haar droom om zelf leraar te worden.
Na hun tijd in Urk verhuisde de familie meerdere keren, van Bergen op Zoom naar Eindhoven, Weert, Helmond en Mierlo. Elk nieuw huis bracht nieuwe uitdagingen, maar ook nieuwe kansen. Uiteindelijk vond Dep haar thuis in Helmond, waar ze nu al negentien jaar woont. Toch bleef ze de zee missen. “Het zit in mijn bloed,” zegt ze. “Ik zoek het water altijd op.” Ondanks de vele verhuizingen bleef Dep hard werken om haar dromen waar te maken. Ze studeerde en werd uiteindelijk leraar, een beroep dat haar in staat stelde anderen te helpen en te inspireren. Voor Dep is lesgeven meer dan een baan; het is een manier om haar ervaringen door te geven en kinderen te helpen hun mogelijkheden te ontdekken. In Nederland vond Dep de vrijheid waar haar familie naar had gezocht.
“Hier kun je je mening geven zonder angst,” zegt ze. Ze waardeert de duidelijke regels en wetten, die voor iedereen gelden. Dit staat in sterk contrast met Vietnam, waar corruptie en connecties vaak belangrijker zijn dan talent. “In Vietnam kun je studeren wat je wilt, maar zonder de juiste contacten kom je nergens,” legt ze uit. Voor haar ouders was deze vrijheid een verlichting, maar ook een bron van gemengde gevoelens. “Het is een geluk om hier te zijn, maar we hebben zoveel achtergelaten,” gaf haar vader toe. Ze missen niet alleen hun land, maar ook de warmte van de gemeenschap waarin ze waren opgegroeid. Hun familie en vrienden die moesten achterlaten waren altijd in hun gedachten.
Dep zet zich actief in voor vluchtelingen en werkt ook met vrijwilligersorganisaties om hen te ondersteunen. Als ambassadrice zet ze zich in voor BeBizzy, een verzamel- en uitgiftepunt van (kinder)kleding, speelgoed en kleine inventaris. Ook is het een ontmoetingsplek voor mensen in sociale isolatie. Ze organiseert workshops en biedt begeleiding, waarbij ze haar eigen ervaringen gebruikt om anderen hoop te geven. Voor haar is dit werk niet alleen een manier om iets terug te geven, maar ook een manier om bij te dragen aan een betere toekomst. Hoewel Dep nu een leven heeft opgebouwd in Helmond, blijft de zee belangrijk deel van haar. “De zee is voor mij een symbool voor vrijheid,” zegt ze. “Het is een herinnering aan waar ik vandaan kom en hoe ver ik ben gekomen.” Voor haar ouders herinnert de zee aan de rivieren van Vietnam, de boten die hun thuis waren, en de moed die ze nodig hadden om hun familie in veiligheid te brengen. De zee draagt de herinneringen van hun reis en de hoop op een betere toekomst.
Dep gelooft dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. “Het is een geschenk, maar ook een verantwoordelijkheid,” zegt ze. Ze moedigt anderen aan om hun kansen te benutten en respectvol met elkaar om te gaan. Haar leven laat zien wat er mogelijk is met veerkracht, doorzettingsvermogen en een beetje hulp onderweg. Haar reis, van de Mekong tot Helmond, laat zien dat zelfs in de moeilijkste omstandigheden hoop en menselijkheid kunnen overwinnen. Terwijl Dep vooruitkijkt, koestert ze de verbinding met haar verleden.